Akademi Dünyasında Tartışma: Kayırma ve Mobbing İddiaları

Ozan Ömer Kadüker – Sanat ve medya dünyasında yaşanan tekelleşme tartışmalarının ardından, akademik camiada da benzer iddialar gündeme gelmeye başladı. Ünlü menajerlere yöneltilen “sektörü ele geçirme” suçlamalarına benzer şekilde, bazı akademisyenlerin çevrelerine öncelik tanıdığına dair iddialar artmaya başladı. Bazı akademisyenler arasında, “Sen benim ismimi yaz, ben de senin ismini yazarım” diyerek “makale kardeşliği” yapanlar, WhatsApp grupları oluşturanlar ve birbirlerine “hediye yazarlık” dağıtanlar bulunuyor. Ayrıca, editörlük yaptıkları dergilere arkadaşlarının makalelerini hızla kabul ederken bağımsız akademisyenlere zorluk çıkaranlar da mevcut.

Hediye Yazarlık

Kayırma davranışlarından biri olan “Hediye Yazarlık”, akademik çalışmalarda başkasının adının eklenmesiyle gerçekleşen bir uygulamadır. Doç. Dr. Onur Dirlik ve Dr. Öğr. Üyesi Hazal Duman Alptekin’in yaptığı araştırmada, akademisyenlerin görüşleri şu şekildedir:

• Yeni dekan, yayınlarına kendi adını yazacak birini alırken beni değil o kişiyi tercih etti. Beklentisi buydu.
• Hocam kadro bekliyorum dediğimde bana “Bu sene çok yayın eksiğim var” diye yakınıyor.
• Birbirlerine “Sen beni yaz, ben seni yazayım. Sen bana atıf ver ben sana atıf vereyim” diyorlar.

Mobbinge Maruz Kalanlar

Doç. Dr. Ayfer Öztürk’e göre, akademisyenlerin %54.4’ü daha önce mobbinge maruz kaldığını belirtiyor. En yaygın mobbing nedeni ise %53.3 ile kıskançlık olarak öne çıkıyor. Akademisyenler genellikle bölüm başkanları, dekanlar veya müdürler tarafından mobbinge maruz kaldıklarını ifade ediyorlar.

Makale İhlalleri

Akademik etik dersleri veren Prof. Dr. Şenol Kantarcı, akademide yaşanan problemleri şu örneklerle açıklıyor:

• Asistanlarının yayınlarına kendi isimlerini ekleyen öğretim üyeleri.
• Doktora öğrencisinin yazdığı makaleyi kendi makalesiymiş gibi yayınlayanlar.
• Öğrencilerine baskı yaparak makalelerini değiştirmeyenlere tehditler savuranlar.
• Öğretim üyeleri arasında çeteleşme ve atıf kardeşliği yaşanması.

Çevreye Öncelik

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Yusuf Kızıltaş, üniversitelerdeki kadrolarda ve dergi kabullerinde çevreye öncelik verildiğini belirtiyor. Ayrıca, dergilere kabul edilmeyecek makalelerin bile kabul edilmesi ve hakemlerin kendi çevrelerinden seçilmesi gibi usulsüzlüklerin yaşandığını dile getiriyor.